Εθισμός στο Διαδίκτυο - marketing και δαιμονοποίηση ή υπαρκτή απειλή?

Βασικό χαρακτηριστικό του εθισμού γενικά είναι η άγνοια του ήδη εθισμένου ατόμου, ότι πράγματι είναι.

Ως κύρια χαρακτηριστικά ,κατάταξης μιας συμπεριφοράς χρήσης του Διαδικτύου, ώς εθισμένης πρόσφατα έχουν επιστημονικά οριστεί τα εξής:
1) ανοχή καθημερινής ενασχόλησης πάνω απο 4 ώρες συνεχόμενες με αυξητική τάση
2) Συμπτώματα Συνδρόμου Απόσυρσης ( μόνιμη θλίψη, απουσία αντίδρασης σε εξωτερικά ερεθίσματα, παθητική συμπεριφορά, απώλεια ενδιαφέροντος)
3) αδυναμία ορισμού συγκεκριμένου χρόνου απασχόλησης με το Διαδίκτυο και τήρησής του
4) έκπτωση της γενικής λειτουργικότητας του ατόμου & συνεχιζόμενη  απουσία διαπροσωπικών σχέσεων με αυξητική τάση
5) αυξανόμενο άγχος και "αίσθηση" αποδιοργάνωσης εκτός Διαδικτύου

Ενδεικτικά έχει αναφερθεί  ότι "εύλογη" χρήση του Διαδικτύου για προσωπική χρήση (email, web search,chat,games) θεωρούνται οι 10 ώρες εβδομαδιαίως ή περίπου οι 2 ώρες ημερησίως. Εξαιρούνται δηλαδή οι περιπτώσεις που κάποιος εργάζεται μέσω Διαδικτύου πχ  ηλεκτρονικό εμπόριο.
Τίθεται όμως εδώ το ερώτημα: Δηλαδή  άτομο που χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο πάνω απο 2 ώρες ημερησίως είναι εξ' ορισμού εθισμένο και χρήζει θεραπείας?

Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι σήμερα  η χρήση του Διαδικτύου στους Έλληνες χρήστες κατανέμεται στις εξής δραστηριότητες:
55%  παιχνίδια (games online)
40% αλληλογραφία (email)
37,5% διαδραστική συνομιλία (chat)
27% θέματα επιμόρφωσης
26 % ενημέρωση -ειδήσεις
10% αγορές
4% ενημέρωση σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης

Άν αναλύσουμε τα παραπάνω ένα ένα θα βρούμε αρκετές αιτίες σίγουρα. Για παράδειγμα, σήμερα στις πόλεις που οι περισσότεροι ζούμε με τους ανύπαρκτους χώρους πρασίνου και εξαφανισμένη την έννοιας της "αλάνας", είναι εθισμένο ένα παιδί που παίζει μπροστά στον υπολογιστή του ίσως και 4 ώρες ημερησίως ή επικοινωνεί με τους φίλους του μέσω chat, όταν βέβαια έχει χρόνο?  κι αν ναι χρήζει θεραπείας?
εξίσου εύλογο τότε όμως είναι και το εξής ερώτημα: μήπως κι εμείς στην παιδική μας ηλικία είμασταν εθισμένοι στα γήπεδα που παίζαμε μπάσκετ ή ποδόσφαιρο και έτρεχαν οι μητέρες μας ακόμα και μεσάνυχτα πολλές φορές να μας μαζέψουν? μήπως επίσης είμασταν εθισμένοι στο τηλέφωνο ως συσκευή το οποίο κάναμε κυριολεκτικά κατάληψη με τις ώρες (ειδικά στα πρώτα φλέρτ μας), δημιουργώντας ομηρικούς καυγάδες στο σπίτι?
μήπως χρειαζόμασταν θεραπείας και το αγνοούσαμε??

Προσωπικά είμαι ιδιαίτερα σκεπτικός σε όλο το θέμα αυτό. Νομίζω ότι οι ισσοροπίες είναι λεπτές και θα πρέπει να αποδεχτούμε καταρχήν ότι τόσο τα σύμβολα όσο και τα μέσα στην εποχή μας αλλάζουν, και σε δεύτερο βαθμό να εξετάσουμε την πιθανή ύπαρξη παθολογίας σε μια συμπεριφορά και αν όντως αυτή  υπάρχει.

Η παθολογία  κατα την γνώμη μου στην χρήση του Διαδικτύου που αγγίζει τον εθισμό,  υπάρχει μόνο όταν υπάρχει έκπτωση των υπολοίπων λειτουργιών του ατόμου  , ή δυσλειτουργία του στο περιβάλλον που κινείται και ζεί , δηλαδή στην προυπάρχουσα γνωστική του πραγματικότητα.
Η ψυχολογική παθολογία δεν ορίζεται σε πλαίσια αριθμών όυτε μετριέται σε ώρες. Εξετάζεται κατα περίπτωση.

Ενδοοικογενειακή Βία

Η ΒΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Η ενδοοικογενειακή βία περιλαμβάνει τόσο την σωματική - σεξουαλική βία, όσο και την ψυχολογική ή λεκτική βία.

Στην ελληνική κοινωνία είναι "οικογενειακή υπόθεση" και σπάνια γίνεται γνωστή στον ευρύτερο περίγυρο. Κυρίως γιατί στην δομή της η ελληνική οικογένεια είναι της αρχής "τα εν οίκο μη εν δήμω". Έτσι δύσκολα κοινοποιούνται προς τα έξω βαριές μορφές βίας. Όσο δε για τις λεκτικές ή ψυχολογικές μορφές της , είμαστε ακόμα δυστυχώς στο επίπεδο να μην θεωρούνται καν βία.

Πρέπει βέβαια εδώ να αναφέρω ότι αυτό έχει κάποια βάση διότι συνήθως η δημοσιοποίηση τέτοιων περιστατικών στιγματίζει τόσο το θύμα όσο και τον θύτη.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ-ΘΥΤΗ

Συνήθως υποτιμά την σπουδαιότητα της κατάστασης και τις επιδράσεις της συμπεριφοράς του. Κι όταν ακόμα κατανοεί την συμπεριφορά του ως "κακή" , πείθει ακόμα και τον εαυτό του, ότι δεν θα υπάρξει επανάληψη της πράξεως του.

Κατά κανόνα είναι άτομο με έντονα προβλήματα προσωπικότητας, αυξημένο ΕΓΩ και με απώλεια ικανότητας διαχείρισης του θυμού του. Σημαντικό επίσης είναι ότι συνήθως η γυναικεία μορφή είναι υποτιμημένη στο υποσυνείδητό του.

Έρευνες έχουν δείξει ότι ένα περίπου 25% αυτών των αντρών δεν αλλάζει συμπεριφορά με την πάροδο του χρόνου, κι ένα 20% γίνεται ολοένα και πιο βίαιο.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΡΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ -ΘΥΜΑΤΟΣ

Η γυναίκα - θύμα σπάνια εγκαταλείπει το οικογενειακό περιβάλλον ακόμα κι όταν ασκείται καθημερινή βία πάνω της. Μόνο όταν φτάνει σε ανάγκη νοσηλείας εξαιτίας της υπομένουσας βίας , αρχίζει να σκέφτεται την απομάκρυνση η οποία δεν πραγματοποιείται παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις. Ως άτομα παρουσιάζουν έντονη ανησυχία και γενική καχυποψία, σύνηθες χαρακτηριστικό των ατόμων που έχουν δεχθεί κακοποίηση.

Το σημαντικό που προκύπτει απο έρευνες είναι ότι η πλειονότητα των γυναικών που υφίστανται βία , θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο για αυτό.

Επίσης πιστεύουν ότι ο σύντροφός τους θα αλλάξει και τον εγκαταλείπουν μόνο όταν εξαντλήσουν ΚΑΘΕ περιθώριο της σχέσης. Περίπου η 1 στις 3 θεωρεί την βία "λάθος συμπεριφορά" αλλα όχι έγκλημα και η μόνη αντίδρασή τους που καταγράφεται , είναι ότι προσπαθούν να ηρεμήσουν τον δράστη.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΟΤΑΝ ΑΥΤΟ ΥΠΑΡΧΕΙ

Το παιδί ακόμα κι όταν δεν είναι παρών στα επεισόδια, αντιλαμβάνεται ΠΛΗΡΩΣ την ένταση αλλά και τον βαθμό της μεταξύ των γονέων. Αισθάνεται ένοχο για ότι συμβαίνει και συνήθως οι ενοχές του αυξάνονται προοδευτικά με τα επεισόδια , καθώς νοιώθει ότι φταίει για κάτι στο οποίο δεν μετέχει.

Ειδικά όταν καθησυχάζεται απο την μητέρα (συνήθως) για το επεισόδιο, δημιουργούνται συγκρούσεις εντός του για τον τρόπο της αγάπης στην σχέση.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ

Στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, η θεραπεία είναι σε 3 επίπεδα.

Ενός θεραπευτικού πλαισίου προσωπικού, χρήζει τόσο ο θύτης όσο και το θύμα σε μεμονωμένα πλαίσια. Σ'ένα δεύτερο παράλληλο επίπεδο θεωρείται αναγκάια η θεραπεία σε Οικογενειακό Σύμβουλο και για τους δύο.

Τέλος  σ'ένα τρίτο επίπεδο (κι αναλόγως της διάρκειας  χρόνου που διαρκεί η βία εντός της οικογένειας) θα χρειαστεί ψυχολογική υποστήριξη και το παιδί, όταν αυτό υπάρχει.

Βουλιμία -Ανορεξία

ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Και αναφέρομαι σε δύο όψεις του ίδιου νομίσματος γιατι πρόκειται για αυτό που επιστημονικά ονομάζουμε Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. Η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία είναι οι δύο κύριες νοσολογικές εκφράσεις αυτών των Διαταραχών.
Απο μελέτη δεκαετούς παρακολούθησης περιπτώσεων ασθενών με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής , παρατηρήθηκε ότι το 15% ανορεξικών "μεταπηδά" σε διάγνωση ψυχογενούς βουλιμίας , ενώ το αντίθετο συμβαίνει μόνο στο 1% των περιπτώσεων.

ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ
H ψυχογενής ανορεξία δεν είναι μια συχνή πάθηση. οι περισσότερες μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η επικράτησή της είναι μόλις στο 0,3% του συνολικού πληθυσμού κι ότι εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες, στο 90-95%, στις ηλικίες 14-19.
Η αιτιοπαθογένειά και των δυο Διαταραχών οφείλεται σε πολλούς παράγοντες:
ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ
Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου το 50% εμφάνισης της ασθένειας μπορεί να οφείλεται σε γενετική προδιάθεση. Οικογένειες ανορεκτικών ή βουλιμικών ασθενών έχουν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κι άλλο μέλος  1ου ή 2ου βαθμού συγγένειας που πάσχει απο Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής καθώς και 3πλάσιες πιθανότητες εμφάνισης οιασδήποτε συναισθηματικής Διαταραχής.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ
Η Δομή της οικογένειας ψυχοδυναμικά φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της ασθένειας. Κύριο μέλημα αυτού του τύπου οικογένειας είναι ο έλεγχος, η ασφάλεια, και η "προστασία" ενώ παραγκωνίζονται απόλυτα εκφράσεις ατομικότητας, αυτονομίας κι αυθεντικότητας.
Έτσι το άτομο "χάνεται" μέσα στο οικογενειακό σύστημα, στο οποίο, οι σκέψεις του ενός μέλους παρεισφρύουν στις σκέψεις των υπολοίπων και η αποδοχή ταυτίζεται με την σύμφωνη γνώμη και μόνο, σε όλα τα θέματα συζήτησης.  Αντίθετα η ατομικότητα εμπεριέχει την απόρριψη. Έτσι σε αυτόν τον τύπο οικογένειας δημιουργείται ένα προσωπικό "πλαίσιο ηθικής ταύτισης"  που δεν επιδέχεται την διαφορετικότητα και την καταστά αυτόματα ως "μή ηθική". Ενδεικτικό αυτών των απόψεων είναι η πεποίθηση που παρατηρείται μέσα απο συνεντεύξεις ασθενών και συγκλίνει στον εξής κανόνα:
"Στην οικογένειά μου το ν'αγαπάς τον άλλον σημαίνει ότι έχεις την ίδια γνώμη και τα ίδια αισθήματα".΄
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι γυναίκες τέτοιων οικογενειών (που παρουσιάζουν κάποια μορφή βουλιμίας ή ανορεξίας)  παρουσιάζουν εξάρτηση σε μεγάλο βαθμό απο τους γονείς ακόμα κι όταν δημιουργούν την δική τους οικογένεια. Η αποσύνδεση δείχνει αδύνατη.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Η προνοσηρή Προσωπικότητα βουλιμικών ή ανορεξικών ασθενών χαρακτηρίζεται απο Καταναγκαστικότητα,Τελειομανία, Εσωστρέφεια και Δυσκολία στην Έκφραση Συναισθημάτων. Πρόκειται για την δημιουργία ενός ψευδο-εαυτού που σκοπό έχει την ικανοποίηση των άλλων και κυρίως των γονεικών προτύπων.Κινούνται στα προδηλωμένα "πρέπει" του περιβάλλοντος ως μόνο τρόπο ύπαρξης της ατομικότητάς τους.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ
Στο σύγχρονο κοινωνικοπολιτισμικό Δυτικό πλαίσιο η εξωτερική εμφάνιση είναι συνώνυμη της επιτυχίας και της αναγνώρισης. Διαδίδει αυτή η κουλτούρα το "είμαι λεπτή, είμαι όμορφη, είμαι πετυχημένη" και το αντίστοιχο "είμαι γεμάτη, είμαι άσχημη, είμαι αποτυχημένη".
Εκτός της προφανούς οδήγησης του ατόμου  σε αυστηρές δίαιτες- νηστείες που το καταλήγουν μαθηματικά τόσο σε Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής , όσο και σε πλήθος άλλων Διαταραχών, κάνει ακόμα ένα "κακό" ίσως το σπουδαιότερο σε συλλογικό κοινωνικό επίπεδο: αγνοεί την πνευματική υπόσταση του ατόμου. Καταλήγουμε έτσι σε κοινωνίες του "φαίνεσθαι" αντί του "είσαι".

ΕΚΛΥΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Αυτοί σχετίζονται με το στρές κατα την περίοδο εμφάνισης-έναρξης της ασθένειας.
Στις μικρότερες ηλικίες το στρές οριοθετείται στα δευτερογενή σωματικά χαρακτηριστικά του φύλου, ενω στις μεγαλύτερες ηλικίες με την εξάρτηση απο την οικογένεια και τα γενικά χαρακτηριστικά του φύλου.
Επίσης βέβαια εκλυτικοί παράγοντες στην διατήρηση της ασθένειας , όπως σε κάθε σχεδόν Ψυχική Διαταραχή, αποτελούν στρεσσογόνες καταστάσεις όπως χωρισμός, θάνατος, ανάληψη νέων ευθυνών κλπ.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Απαιτείται παρακολούθηση απο ψυχολόγο σε συνεργασία με διατροφολόγο. Σκοπός της θεραπείας είναι η αναδόμηση των γνωσιών του ασθενή τόσο για τον ίδιο τον εαυτό του όσο και για το ευρύτερο περιβάλλον. Έχει αποδειχθεί ότι η θεραπεία έχει μεγάλο βαθμό επιτυχίας. Ένα 80-85% των ασθενών που μπαίνουν σε θεραπεία παρουσιάζει απο πλήρη ανάρρωση ως σημαντική ύφεση της ασθένειας.

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ τέλος ότι:
1) Στα πάσχοντα άτομα η λήψη τροφής δεν αποτελεί βιολογική ανάγκη αλλά επίπεδο αξιολόγησης του εαυτού
2) Η βουλιμία, σ'αντίθεση με την ανορεξία, δύσκολα γίνεται αντιλητή απο το περιβάλλον ειδικά στην Ελληνική κοινωνία.
3) Το προστάδιο εκδήλωσης της ασθένειας είναι η υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό έστω και λεκτική αρχικά
4) Υπάρχει σημαντικός βαθμός συνοσηρρότητας με άλλες Ψυχικές Διαταραχές. Μελέτες έχουν δείξει ότι:
Ένα 50% των ασθενών θα παρουσιάσει ή έχει παρουσιάσει στο παρελθόν κατάθλιψη
Ένα 30-60% των ασθενών θα νοσήσουν απο Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Ένα 25% των ασθενών πάσχει απο κάποια μορφή Διαταραχής της Προσωπικότητας

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~