Αντιμετωπίζοντας τα αισθήματα κατωτερότητας, την ανασφάλεια και το φόβο

Η δυναμική διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων δεν υποδηλώνει εγωκεντρισμό και επιθετική διάθεση. Επιθετικότητα εκφράζουμε όταν για να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας και να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας παραβιάζουμε τα δικαιώματα των άλλων και αδιαφορούμε για τις ανάγκες τους. Η επιθετικότητα ακόμα και αν μας προσφέρει κάποια αισθήματα αυτοδικαίωσης ή εκφόρτισης, μακροπρόθεσμα διαταράσσει τις σχέσεις μας και απομακρύνει του άλλους από κοντά μας. Από την άλλη πλευρά η υποχωρητικότητα δημιουργεί αισθήματα καταπίεσης και η καταπίεση οδηγεί σε εκρήξεις. Η ψύχραιμη διεκδίκηση των ατομικών μας δικαιωμάτων είναι βασική προϋπόθεση για την δημιουργία αρμονικών σχέσεων.
Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση δεν εμπιστεύονται τις ικανότητές τους και εξαρτώνται πολύ από τη γνώμη των άλλων. Αποφεύγουν την ανάληψη ευθυνών και τις πρωτοβουλίες διότι φοβούνται την αποτυχία. Δεν αποδέχονται τον εαυτό τους έτσι όπως είναι και αισθάνονται ότι πρέπει να είναι πάντοτε ευπροσάρμοστοι και καθωσπρέπει για να γίνονται αποδεκτοί. Συνήθως «προγραμματίζονται» να λειτουργούν με τον τρόπο αυτό από την παιδική τους ηλικία. Έχουν υποστεί την αυστηρή κριτική και τις υπερβολικές απαιτήσεις των γονέων ή την υπερπροστασία και την παρεμπόδιση της ανεξαρτησίας τους. Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση αισθάνονται ασφαλείς μόνο αν οι άλλοι τους αγαπούν χωρίς να τους κρίνουν ή να τους απορρίπτουν. Αισθάνονται σημαντικοί όταν οι άλλοι τους αναγνωρίζουν επειδή κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους ή πετυχαίνουν τα σχέδιά τους. Κατά βάθος πιστεύουν ότι για να αξίζουν και να τους δεχτούν οι άλλοι δεν θα έπρεπε να είχαν ελαττώματα και να έκαναν λάθη. Λόγω της ευαισθησίας που τους χαρακτηρίζει αισθάνονται συχνά πληγωμένοι, ταραγμένοι και θυμωμένοι από τις απόψεις και τις κριτικές των άλλων.
Η αυτοπεποίθηση δεν χαρακτηρίζει με τον ίδιο τρόπο όλους τους τομείς της ζωής τους. Μπορεί για παράδειγμα να αισθάνονται ότι τα καταφέρνουν πολύ καλά στον επαγγελματικό τομέα αλλά ότι αποτυγχάνουν στον ερωτικό τομέα. Μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν πολύ όμορφη εξωτερική εμφάνιση αλλά ότι δεν μπορούν να κάνουν φίλους. Η έλλειψη της αυτοπεποίθησης δεν σημαίνει ότι έχουν χαμηλές ικανότητες αλλά ότι συγκρίνουν τις πραγματικές τους ικανότητές με ένα ιδανικό εαυτό ή με τις εξωπραγματικές προσδοκίες ανθρώπων ή κοινωνικών ομάδων που είναι σημαντικές για αυτούς.
Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση χαρακτηρίζονται από:Αισθήματα κατωτερότητας και ανασφάλειας.Δυσκολία κοινωνικής ένταξης και αισθήματα μοναξιάς.Υπερβολική ευθιξία και χαμηλές αντοχές στις συντροφικές σχέσεις.Παραμέληση ικανοποίησης βασικών προσωπικών αναγκών.Παραμέληση της εξωτερικής εμφάνισης.Υπερβολική ενασχόληση με αυτό που οι άλλοι σκέπτονται για αυτούς.Υπερβολική ανησυχία μήπως και ενοχλήθηκε κάποιος άλλος εξ’ αιτίας τους.Διάχυτο άγχος και συχνά αισθήματα απογοήτευσης.Δυσκολία να ερμηνεύσουν με ειλικρίνεια την πραγματικότητα.Επικέντρωση στα αρνητικά στοιχεία μιας κατάστασης.Μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες.Δυσκολία να δέχονται φιλοφρονήσεις.Έλλειψη εμπιστοσύνης στις προσωπικές τους απόψεις.Χαμηλές προσδοκίες από τη ζωή.Αναπάντεχες εκρηκτικές συμπεριφορές.Αποφυγή των προκλήσεων.Κοινωνική απόσυρση. Διαταραχές στη συγκέντρωση, τον ύπνο και τη διατροφή
Τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση χαρακτηρίζονται από:Υπευθυνότητα για τις πράξεις τους.Αισιοδοξία, δημιουργικότητα, αγωνιστικότητα και τόλμη.Συγκρότηση, αυτοέλεγχο και εσωτερική ισορροπία.Ανθεκτικότητα στις αρνητικές κριτικές των άλλων.Ανεκτικότητα και σεβασμό για τους άλλους.
Τακτικές αντιμετώπισης«Ποτέ δεν είναι τόσο δύσκολο να μιλήσουμε όσο όταν ντρεπόμαστε για τη σιωπή μας». La Rochefoucauld (1613-1680)
Κατανόησε τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε αυτό που είσαι και αυτό που κάνεις. Μην προσπαθείς να προσδιορίσεις την αξία σου ανάλογα με τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες σου. Είσαι σημαντικός και αξιόλογος ανεξάρτητα από την ποιότητα των συντροφικών σου σχέσεων ή από την επαγγελματική σου σταδιοδρομία.Μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους. Είσαι ανεπανάληπτος και έχεις τα δικά σου ιδιαίτερα χαρίσματα. Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που θα τα καταφέρνουν καλύτερα ή χειρότερα από σένα.
Κάνε μια λίστα με δέκα τουλάχιστον θετικά σου χαρακτηριστικά όπως τίμιος, δημιουργικός, αλτρουιστής, με όμορφα μάτια, καλό γούστο κ.λ.π. Διάβαζε τη λίστα και φέρνε τη συχνά στο νου σου.
Κάνε μία λίστα με τις επιτυχίες σου όσο μικρές και αν είναι. Όταν αισθάνεσαι μειονεκτικά η θύμηση αυτών των επιτυχιών θα σου ανεβάζει τη διάθεση.
Φτιάξε ένα κολάζ με αυτά που θέλεις να πετύχεις στη ζωή. Βάλε φωτογραφίες με αυτά που θα ήθελες να έχεις (σπίτι, παιδί, αυτοκίνητο), αυτά που θα ήθελες να κάνεις (σπορ, ταξίδια, χορό), και πρόσθεσε ανάμεσα στις φωτογραφίες λέξεις που εκφράζουν θετικές έννοιες (δύναμη, ηρεμία, χαρά αγάπη).
Αντιμετώπισε τους φόβους σου και αυτοί θα χάσουν τη δύναμή τους. Η δύναμη του φόβου είναι στην ουσία της φανταστική και όχι πραγματική. Αν αντιμετωπίσεις τον φανταστικό φόβο τον αποδυναμώνεις και αυξάνεις την αυτοπεποίθησή σου.
Ξεκαθάρισε τι είναι αυτό που σε ενοχλεί και βάλε κάποιους ρεαλιστικούς στόχους που θέλεις να πετύχεις για να βελτιώσεις τον εαυτό σου. Για παράδειγμα καλογυμνασμένο σώμα, βελτίωση της ικανότητας για επικοινωνία, ή εύρεση ερωτικού συντρόφου. Κάνε ένα ακριβές σχέδιο με τα βήματα που χρειάζεται να κάνεις για να πετύχεις αυτούς του στόχους. Ξεκαθάρισε ποιοι άνθρωποι, ποιες επιλογές και ποιες συμπεριφορές μπορούν να σε βοηθήσουν. Με επίμονη και συστηματική προσπάθεια είναι βέβαιο ότι μπορείς να πετύχεις αυτό που θέλεις. Όλες οι αλλαγές ξεκινούν πάντα με το πρώτο βήμα.
Κοίταξε τα λάθη σου μέσα από καθρέπτη και όχι μέσα από μεγεθυντικό φακό.Μην κολλάς και μην παγιδεύεσαι στις αποτυχίες. Το ότι απέτυχες δεν σημαίνει ότι δεν θα πετύχεις στο μέλλον. Μάθε από την αποτυχία και προσπάθησε πάλι. Όλοι αποτυγχάνουν πριν φτάσουν στην επιτυχία. Τα λάθη σε κάνουν σοφότερο και δυνατότερο. Ο μόνος τρόπος για να μην κάνεις λάθη είναι να αποσύρεσαι από τη ζωή και να μην εκμεταλλεύεσαι τις ευκαιρίες που σου δίνονται. Αποφεύγοντας τις προκλήσεις, μπαίνεις στο περιθώριο. Προχώρα μπροστά συντροφιά με το άγχος και την αγωνία σου. Όταν δεν ρισκάρεις μπορεί να νιώθεις ασφάλεια αλλά δεν βελτιώνεσαι. Βάλε τα χαρίσματα που σίγουρα διαθέτεις στην υπηρεσία ενός υψηλού στόχου.Βρες κάποια καινούρια δραστηριότητα ή χόμπι. Κάνε κάτι σημαντικό και ευχάριστο για σένα.
Δεν χρειάζεται να ανταποκρίνεσαι στις προσδοκίες των άλλων ούτε να δικαιολογείς ή να δίνεις εξηγήσεις στους άλλους γι αυτό που κάνεις, γι’ αυτό που πιστεύεις ή γι αυτό που αισθάνεσαι.
Μη σκέπτεσαι ότι δεν θα καταφέρεις να πραγματοποιήσεις τους στόχους και τα σχέδιά σου. Οι αρνητικές προσδοκίες δεν σου επιτρέπουν να δραστηριοποιηθείς με τον καλύτερο τρόπο και έτσι μπορεί να επαληθευτούν. Ο φόβος μειώνει τις πιθανότητες επιτυχίας.
Έχεις το δικαίωμα να εξηγείς στους άλλους πως θα ήθελες να σου φέρονται και να μην τους επιτρέπεις να θίγουν την αξιοπρέπειά σου.
Ξεκαθάρισε τι είναι αυτό που θέλεις να πετύχεις και πάλεψε όσο μπορείς για να τα καταφέρεις. Τα όνειρά σου μπορούν να γίνουν πραγματικότητα.Ενίσχυσε τον εαυτό σου προσφέροντάς του κάποιο δώρο όταν έχεις πετύχει κάποιο στόχο.Μείνε μακριά από αρνητικούς ανθρώπους, βιβλία, ταινίες και καταστάσεις που σε καθηλώνουν στη παρακμή. Αναζήτησε ανθρώπους και ερεθίσματα που μπορούν να σου προσφέρουν ενθάρρυνση και στήριξη.Μη συζητάς τα σχέδια, τους στόχους και τα όνειρά σου με ανθρώπους που δεν συμμετέχουν στον ενθουσιασμό σου. Με τον τρόπο τους μπορεί να σου δημιουργήσουν αμφιβολίες και να εμποδίσουν την επιτυχία σου.
Μάθε να δίνεις αγάπη και υποστήριξη στους άλλους. Η προσφορά σε βοηθά να νιώθεις σημαντικός.Δέξου με ψυχραιμία τα κομπλιμέντα που σου κάνουν οι άλλοι, ευχαριστώντας.Πάρε το λόγο όταν βρίσκεσαι με παρέα και πες αυτό που πιστεύεις. Επικοινώνησε ειλικρινά με τους άλλους. Μίλησέ για τα αληθινά σου αισθήματα σε άτομα που σου προκαλούν άγχος ή φόβο. Αν δεν καταλαβαίνεις κάτι ρώτησε. Δεν είσαι υποχρεωμένος να έχεις καταλάβει αυτό που σου λέει ο άλλος με τον τρόπο που το λέει.
Μάθε κάποια τεχνική αυτοσυγκέντρωσης, χαλάρωσης και αυτοέλεγχου όπως για παράδειγμα πολεμικές τέχνες, χορό, θεατρική έκφραση κ.λ.π.
Δυνάμωσε το σώμα σου με γυμναστική, σπορ και υγιεινή διατροφή.
Αν θέλεις να σταματήσεις μια αρνητική συμπεριφορά, συνήθεια ή συντροφιά αντικατέστησέ την με μία άλλη θετική. Έτσι δεν θα νιώσεις κενό και ματαίωση.Κλείσε τα μάτια, χαλάρωσε και φαντάσου πως θα είναι ο εαυτός σου όταν θα έχει πετύχει τους στόχους του. Νιώσε τα αισθήματα που συνοδεύουν την επιτυχία. Νιώσε την εμπειρία της χαράς και της ικανοποίησης που θα προκύψει μέσα σου όταν για παράδειγμα θα έχεις βελτιώσει την ικανότητα της επικοινωνίας ή θα έχεις αποκτήσει ένα καινούργιο αυτοκίνητο ή μια καλύτερη δουλειά.Γίνε όσο πιο συγκεκριμένος γίνεται ξεκαθαρίζοντας τι είναι αυτό που θέλεις, που σκέπτεσαι και που αισθάνεσαι. Μάθε να χρησιμοποιείς συχνά τις παρακάτω προτάσεις. Θέλω να …Δεν θέλω να …Διαφωνώ με …Έχω διαφορετική άποψη, πιστεύω ότι …Συμφωνώ με αυτές τις απόψεις που εκφράζεις γι΄ αυτούς τους λόγους αλλά διαφωνώ με εκείνες απόψεις γι’ αυτούς τους λόγους.Αν πιστεύεις ότι κάποιος σε απορρίπτει, σε μειώνει ή σε εκμεταλλεύεται ζήτησέ του να επιβεβαιώσει αν αυτό συμβαίνει στα αλήθεια και προσπάθησε να καταλάβεις γιατί συμβαίνει. Ζητώντας από τους άλλους να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν αυτό που νομίζεις σε βοηθά να καταλάβεις καλύτερα την αλήθεια. Δίνοντας στους άλλους την ευκαιρία να εξηγήσουν τη συμπεριφορά τους γλιτώνεις από παρεξηγήσεις.Φρόντισε την εξωτερική σου εμφάνιση.
Είναι φυσικό να αλλάζεις σχέδια και απόψεις για τη ζωή σου και να συμπεριφέρεσαι μερικές φορές απερίσκεπτα, αρκεί να έχεις επίγνωση και να αποδέχεσαι τις συνέπειες των επιλογών σου.
Κάνε τη ζωή που εσύ θέλεις, όπως τη θέλεις. Μην επιτρέπεις στους άλλους να σε κατευθύνουν άμεσα ή έμμεσα. Έχεις το δικαίωμα να είσαι κάπως εκκεντρικός.